Een belangrijke noot vooraf. Ik besef mij terdege dat de titel enigszins anarchistisch aandoet. Het is dan ook prikkelend bedoeld, niet opruiend. Ik wil het namelijk hebben over een onderwerp dat ons allen vroeg of laat raakt, namelijk de dood. Het uur u waarop wij ontzield worden is namelijk aan verandering onderhevig. Door nieuwe behandelmethoden en medicijnen wordt het moment waarop wij het tijdelijke voor het eeuwige leven verwisselen steeds langer uitgesteld.
Ondanks onze verlengde levensduur, verbaast het mij dat wij, als mens, over het enige dat we zeker weten in ons leven, zo onzeker zijn. We weten dat we allemaal aan ons einde komen, maar toch blijven we ons bezighouden met vragen zoals wanneer, hoe en waarom. Vragen die we in ons bestaan waarschijnlijk niet kunnen beantwoorden. De hamvraag blijft echter, wat is er na de dood?
Het is een vraag die ik mijzelf ook vaak heb gesteld, maar het antwoord moet ik mezelf nog steeds schuldig blijven. Maar hoe meer ik er over nadenk, hoe meer ik besef hoe belangrijk de dood is voor onze maatschappij. Ik wil zelfs de stelling poneren dat, zonder de dood, onze maatschappij zoals we die vandaag kennen, niet kan bestaan.
Bedenk maar eens.
Zonder fataliteit zou het alledaagse nieuws er heel anders uitzien. Kranten en nieuwswebsites schrijven niet meer over slachtoffers van natuurrampen, ziektes en misdaden. Ook is het niet meer nodig om verkorte biografieën te schrijven voor beroemdheden die het loodje leggen. Betekent dit dan dat de kranten minder dik worden? Dat valt nog te bezien. Waarschijnlijk zal het AD de pagina’s met overlijdensadvertenties al snel opvullen met een nog uitgebreidere sportbijlage.
Wat betekent het voor de hulpdiensten als ons laatste uur nooit komt? De ambulancebroeders zullen zich nooit meer hoeven haasten bij een 112-melding. Alle rechercheurs Moordzaken worden acuut overgeplaatst naar de Verkeerspolitie. En de brandweer? Die blijven doen wat ze doen. Maar een heldenstatus zit er niet meer in.
Het rechtssysteem zal ook flink op de schop moeten. Wat doen we bijvoorbeeld met criminelen die veroordeeld zijn tot levenslang? Die moeten opeens echt hun hele leven in de gevangenis zitten. Dit betekent waarschijnlijk dat we de strafmaat voor dit soort misdadigers moeten herzien. Aangezien de doodstraf geen soelaas biedt, kan dat nog best uitdagend zijn.
Sommige bedrijven hebben de dood zelfs omgezet in een verdienmodel. Wat te denken aan de verzekeringsmaatschappijen die een slaatje slaan uit onze financiële onzekerheid na de dood. Of de begrafenisondernemers, kistenbouwers, grafzerkspecialisten en bloemisten die floreren bij massa’s mensen die hun moede hoofd neerleggen. Ook de pensioenfondsen wrijven in hun handen als we de levensverwachting volgens de actuariële berekening niet halen. Wat is nog het bestaansrecht van deze ondernemingen?
De meeste geloofsovertuigingen kunnen hun boeltje ook inpakken. De boodschap die ze ons eeuwenlang voorhielden, een paradijselijk leven nadat we onze laatste adem uitblazen, zit er niet meer in. Je zou er spontaan atheïst van worden.
Als je niet meer het hoekje omgaat, wat blijft er dan nog over om voor te leven? We kunnen alles blijven uitstellen tot in de eeuwigheid. Vergelijk het maar met een boek zonder epiloog, een sonate zonder slotakkoord of een speelfilm zonder aftiteling. Een maatschappij vol met ambitieloze mensen ligt op de loer.
Al deze overpeinzingen leiden dan ook tot mijn centrale vraag: Waar zouden we zijn zonder de dood? Het antwoord is, hoe kinderlijk het ook klinkt: voor eeuwig op aarde. En daar zit nu nèt het probleem. We zitten op het moment van schrijven al met zeven miljard medemensen. De Verenigde Naties verwachten dat dit aantal stijgt naar elf miljard aan het einde van deze eeuw. Om nog maar eens te benadrukken hoeveel dit is, schrijf ik het voluit: 11.000.000.000! Dat is een duizelingwekkend getal.
Wat betekent dat dan concreet? Niemand die het zeker weet. Maar ik vermoed dat de wachtrijen in de supermarkten nog langer gaan worden. Mijn voorspelling is dan ook dat de Jumbo niet toekomstbestendig is met hun huidige kortewachttijdgarantie. Ook verwacht ik dat caissières in supermarkten kunnen rekenen op baangarantie.
Het getal van elf miljard is gebaseerd op de huidige levensverwachting. Als de dood niet meer zou bestaan, dan zou de stijging exponentieel meer zijn. Hoe macaber het misschien ook klinkt, we hebben de dood gewoon nodig. Alle medische vooruitgang ten spijt, ons einde moet een keer komen (over het einde gesproken, het slot van dit artikel nadert nu ook). We moeten het dan ook hebben van besmettelijke ziektes, onwetende wereldleiders, verwoestende aardbevingen, Bijbelse zondvloeden, ijskapsmeltende broeikasgassen, verstikkende tabaksluchten, leververgrotende dranken, overgedoseerde feestgangers, cholesterolverhogende voedingsmiddelen, bloeddorstige krokodillen, giftige slangen, appende automobilisten, onbeveiligde spoorwegovergangen, exploderende telefoonaccu’s, gewelddadige videospelletjes, moderne stralingen, ouderwetse poederbrieven, impactvolle meteorieten en buitenaardse invasies.
De dood hoort bij het leven. Pak onze enige zekerheid niet af!
Leve de dood!